Türkiye’de zeytinin, kültürel mirasın, beden kültürünün ve tarımda kadının rolü üzerine oluşturulmuş bir kısa film projesi olan Zeytin filmi,27 Ocak 2022 günü çevrim içi platformlarda izleyiciyle buluşuyor.
Film, Mardin, Marmara ve Muğla olmak üzere, her bölgeden 2 kadın çiftçinin katılımıyla toplamda 6 kadın çiftçinin hayatına yer veriyor.
MILKist yapımcılığında, Kıvılcım Akay yönetmenliğinde ve Tolgahan Tombaş’ın görüntü yönetmenliğinde hazırlanan film, bir sosyal tasarım projesi olarak konumlandırılıyor.
Doğal ve kültürel değerleri, zeytin çiftçiliği yapan kadınları merkeze alarak anlatan Zeytin filmi; Koç Üniversitesi, Koç Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (KOÇ-KAM), UNESCO Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Kürsüsü ve UN WOMEN Türkiye’nin destekleriyle hayata geçirildi.
Kadın çiftçiler, zeytin hasadını, toprakla ve iklimle mücadelelerini, yüzyıllardır zeytin hasadında başvurulan geleneksel yöntemleri sözlü ve bedensel hareketlerle anlatıyor. İklim koşullarına rağmen tarımdan ve mücadeleden vazgeçmeyen kadınlar olarak duygularını aktarıyorlar, izleyiciyi bahçelerinde gezdirip ağaçlarını tanıtıyorlar.
Performans sanatçısı ve dans terapisti Ekin Bernay rehberliğinde ortaya çıkan hareket koreografileri ise her kadının kendi hasat yöntemine, değişerek devam eden tarım ve beden geleneğine işaret ediyor. Kadın çiftçiler, kısa performanslarında kimi zaman ektikleri mahsülü, bahçelerindeki bitkileri, rüzgarı ve yağmuru, kimi zaman ise mevsimleri ve işleyen zamanı anlatıyor.
“Hiçbir zirai ilacın kullanılmadığı, endüstriyel makinelerin girmediği, aileden kalan zeytin bahçelerinde mahsullerini yaşatmak için mücadele veren kadınlar çiftçileri izliyoruz filmde. Kaybedilmeye başlanılan eski usül hasat yöntemlerine sahip çıkan, küçük ölçekli ama yüksek kalite zeytin ve zeytinyağı üretimi yapan çiftçilerin sayıları Türkiye’de her gün azalırken, kadın çiftçilerin sayısı ise daha da azalıyor. Yöresinde fark yaratan kadın girişimciler olarak, kadın hareketlerinin ve girişiminin Türkiye’nin birçok bölgesinde eş zamanlı var olabileceğinin kaydını tutuyor bu film.” diyerek projenin oluşumundaki amaç ve süreci anlatıyor filmin yapımcısı MILKist’in kurucu direktörü Birnur Temel Birtane.
Birbirlerinden farklı sosyal, ekonomik ve kültürel arka planlardan gelen lider ruhlu ve ilham olabilecek kadınların mücadelelerini kamuoyuna aktarmayı hedefliyor Zeytin filmi. Yönetmen Kıvılcım Akay, filmin biraraya gelişindeki süreçleri paylaşıyor: “Filmdeki her bir kadının hikayesi birbirinden farklı da olsa, mücadele, emek ve doğaya bağlılık temelinde aynı noktada duruyor olmaları filmin estetik diline de yansıyor. Coğrafyalar değişse de hepsinin neredeyse aynı ağacın altında kendini bulması bir tesadüf değil. Gündelik hayatları içinde, gerçekçi bir bakış açısıyla kaydettiğimiz kadınların hikayeleri, zeytinin kadim ruhu ve performansın biricikliği ve o ana mahsusluğu ile yeni bir hayat buluyor.”
Hasadın talep ettiği olağanüstü bedensel güce vurgu yapan filmde, doğa ile kadın bedeni arasında çiftçiler tarafından yapılan benzetmeleri izliyoruz. Proje kapsamında gerçekleştirilen hareket atölyelerine referansla, “zeytin hasadı bir ortak dil olarak jenerasyonlar arasında devam ediyor.” diyor performans sanatçısı ve dans terapisti Ekin Bernay. “Bu ortak dansı, her kadının kendi hasat yöntemi, hikayesi ve bunu bedenselleştirmesi üzerinden yeni bir dil gibi izliyoruz. Ağacın yaşamı ve insanın yaşamı arasında kelimelerin ötesindeki hareketin ve hareketsizliğin anlamını paylaşıyoruz.”
Film Künyesi:
Yapımcı: MILKist
Yönetmen: Kıvılcım Akay
Performans Sanatçısı / Dans Terapisti: Ekin Bernay
Görüntü Yönetmeni: Tolgahan Tombaş
Müzik: Sonora, Tsu!
Çiftçiler:
Beyza Aydın, Erdek, Balıkesir
Huri Can, Yalıçiftçilk Mahallesi, Bodrum, Muğla
Gamze Deniz, Kızılağaç mahallesi, Bodrum, Muğla
Havva Değirmenci, Ballıpınar Mahallesi, Erdek, Balıkesir
Nurşan Güneş, Dara Antik Kenti, Mardin
Ayşe Güneş, Dara Antik Kenti, Mardin
