2021 yılında kurulan Suna’nın Kızları, iki yıldır kız çocuklar başta olmak üzere tüm çocukların hayallerini gerçekleştirebilmeleri için her yerde ve her koşulda, çocuklara yönelik destekleyici ve güvenli alanlar yaratmak için çalışıyor. Suna’nın Kızları Kurucusu İpek Kıraç, kız çocukların özellikle ergenlik dönemlerinde karşılaştıkları birçok ayrımcılığın kökeninde toplumdaki yaygın çocuk algısının yattığını belirterek, “Çocuklar neredeyse her konuda ‘yetersiz’ görülüyor. Yetişkinlerin onlar için hep daha iyisini bildiği düşünülüyor. Yetişkinler tarafından tasarlanmış, yetişkinlerin onlar adına kararlar aldıkları bir dünyada yaşamaları bekleniyor. Çocukların ancak yetişkin olduklarında söz hakkı olabileceği varsayılıyor. Oysa çocuklar ‘geleceğimiz’ değil, bugün ihtiyaçlarıyla var olan insanlar. Bugün ihtiyaçları karşılanmayan çocukların gelecek için desteklendiğini söylemek mümkün değil. Bir de üzerine kadınlara yönelik ayrımcılıklar eklenince toplumsal beklentiler ve önyargılar kız çocukların önüne daha da büyük duvarlar örüyor” dedi.
İş insanı Suna Kıraç’ın eğitim alanındaki çabalarını, değerlerini, hedeflerini ve vizyonunu yaşatmak amacıyla Suna ve İnan Kıraç Vakfı çatısı altında 2021 yılında kurulan Suna’nın Kızları ikinci yılını geride bıraktı. Kız çocukların gelişim ihtiyaçlarını karşılayan eğitim imkânlarına erişmelerini ve bu süreci en çok kazanımla tamamlamalarını sağlayacak bir ekosistem oluşturmak için çalışmalarını sürdüren Suna’nın Kızları, desteklediği yapıların ve programların dezavantajlı koşullarda büyüyen kız çocukların ihtiyaçlarını gözetecek şekilde oluşturulmasını ve ortaya çıkan çalışmaların hem kız hem oğlan çocuklara fayda sağlamasını hedefliyor.
2023 yılı boyunca ağırlıklı olarak deprem bölgesinde kurduğu çocuk yaşam merkezleri, gerçekleştirdiği yaz okulları ile çalışmalarını sürdüren Suna’nın Kızları, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nden başlayarak toplumdaki çocuk algısı üzerine kampanya ve savunuculuk faaliyetleriyle yetişkinlerin kendi çocuk algısını fark etmelerini amaçlıyor.
Çocuk Algısı Kampanyası
Çocukluk insanların yaşamlarının belli bir dönemini kapsayan ve hukuki olarak belirlenmiş bir yaş olan 18’e ulaşıldığında sona eren bir dönem. Çocukluğun böylesi “teknik” bir belirlemeyle sona eriyor oluşu, hem yetişkinlerin hem çocukların zihninde, çocukluğun geçici olduğuna dair “yanlış” bir düşünce oluşturuyor. Özellikle kız çocuklar için geçicilik vurgusu daha da geniş içeriğe sahip. Bir yandan geleneksel olarak evde misafir olarak görülüyor, evlenip gideceği için çocukluğu kısa sürüyor.
Ev işlerinde daha fazla sorumluluk verildiği için korumacı bakış açısıyla oyundan, sokaktan daha erken eve çekildiği, kılığına kıyafetine dikkat etmeyi daha erken öğrenmek zorunda kaldığı için çocukluk süresi kızlar için daha kısa sürüyor. Kız çocuklar için ergenlik, gençliğin yaşanamadan kadınlığa geçiş yapıldığı ve ebeveynlerin kız çocuklar üzerine planlarının çoğunlukla evlilik üzerine olduğu bir dönemi ifade ediyor. Bu sebeple kadının güçlenmesi konusunda ergenlik dönemine girişle okuldan kopmasa da güçlenme yolculuğundan bir kopuş görülüyor. Bu kapsamda Suna’nın Kızları, kampanya ve savunuculuk faaliyetleriyle yetişkinlerin kendi çocuk algısını fark etmelerini amaçlıyor. Ekosistemde çocuklarla çalışan çeşitli paydaşlar ile paylaşmak üzere 2023 Aralık ayına kadar bu konuyla ilgili bir iletişim rehberi yayınlamayı planlıyor.
Kız Çocuk Çözüm Topluluğu ve Kız Çocuk Danışma Ekibi
Suna’nın Kızları, kız çocuklar için kız çocuklarla birlikte düşünmeye ve üretmeye devam ederken çocuk katılımı alanında kıymetli bir deneyime sahip olan topluluk paydaşı İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi işbirliğinde Ankara, Giresun, Hatay, İstanbul, İzmir, Şanlıurfa, Kahramanmaraş ve Van’dan gelen 13 – 17 yaş arası çocuklarla “Kız Çocuk Danışma Ekibi”ni kurdu.
Kız çocukların hayatlarıyla ilgili kararlarda söz sahibi olması için yapılan çalışmalara 2024 yılında da hız kesmeden devam edilecek.
Kız Çocuk Odaklı Tasarım
Kız çocuk odaklı tasarım, çocuk güvenliği ve çocuk katılımı temelinde mekânların, programların, faaliyetlerin kız çocuklar için, kız çocuklarla birlikte nasıl geliştirilebileceği üzerine düşünme, tasarlama ve uygulama sürecidir. Bu tasarım, tüm kız çocukların programlara, mekânlara, faaliyetlere erişebildiğinden ve bu faaliyetlerin ilgili hedef gruptaki kız çocuklara ulaştığından emin olmak için uygulanır.
Suna’nın Kızları tüm projelerinde kız çocukları odağına alıyor, kız çocuklarla kız çocuklar için çalışmalarını şekillendiriyor. EMpower işbirliğinde 2023 yılı bitmeden kız çocuk odaklı tasarım üzerine bir dijital rehber yayınlanması planlanıyor. 3 Kasım 2023’te kamu, özel sektör ve sivil toplumdan ilgili paydaşların katılımıyla kız çocuk odaklı tasarım kavramı üzerine düşünmek ve bu yaklaşımı gündelik yaşama taşımak için somut öneriler geliştirmek amacıyla bir konferans düzenlendi.
Çocuk Yaşam Merkezleri ve Topluluk Merkezleri
Suna’nın Kızları, kız çocuklar başta olmak üzere tüm çocukların ihtiyaçlarını gözeten güvenli alanlar oluşturma yolunda deprem bölgesindeki ilk Çocuk Yaşam Merkezi’ni Kahramanmaraş Pazarcık’ta ikincisini ise Hatay Antakya Umutkent’te Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işbirliğinde kurdu.
Çocuk Yaşam Merkezleri, sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde 12-18 yaş çocukların esenliğine katkı sunmak amacıyla çocukların ihtiyaçlarını merkeze alan programlar sunuyor; gerekli durumlarda psikolog desteği sağlıyor. Merkezler sayesinde, sivil toplum kuruluşlarının hem bir arada hem de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı hizmetleri ile koordineli şekilde çalışmalarına imkân sağlanıyor.
2023 yılı sonuna kadar Şanlıurfa-Harran, Adıyaman-Vartana ve Hatay-Antakya’da 3 yeni Çocuk Yaşam Merkezi daha açılacak. Suna’nın Kızları, 2024 yılı boyunca 5 Çocuk Yaşam Merkezi ve çevrelerindeki bölgelere yönelik çalışmaları ile toplam 27 bin kişiye güvenli alana erişim, 3 bin 200 çocuğa psiko-sosyal destek sağlamayı hedefliyor.
Topluluklardaki karar alma süreçlerine katılımı artırmak amacıyla çocuk hakları, çocukların korunması ve katılımı konularında 3 bin yetişkin için topluluk katılımı çalıştaylarının düzenlenmesi de Suna’nın Kızları’nın 2024 planları arasında yer alıyor.
Suna’nın Kızları Mahalle Çözüm Topluluğu tarafından geliştirilen topluluk merkezi modelinin ise 2024 yılında İstanbul’da pilotlanması hedefleniyor. Topluluk merkezlerinin 0-18 yaş grubu çocuklara yönelik toplum temelli sosyal hizmetler modelinin geliştirilmesi için çalışması planlanıyor.
Koç Okulu İşbirliğinde Yaz Enstitüsü
2023 yılında Haziran ve Temmuz aylarında ilki düzenlenen Yaz Enstitüsü programı 14-18 yaş aralığındaki 40 kız çocuğun katılımıyla gerçekleşti. Koç Lisesi ve Şanlıurfa Valiliği işbirliğinde düzenlenen programdaki katılımcılar Şanlıurfa’nın Giyimli Köyü’nden yaygın eğitiminin farklı kademelerinden 20 kız çocuk ile İstanbul’da Koç Lisesi’nde eğitim hayatına devam eden 20 kız öğrenciden oluşuyor. Program kız çocukların güvenli öğrenme imkânlarıyla tanışmalarına, birbirlerine öğrenme yoldaşı olmalarına, karşılaştıkları sorunları bir arada çözmelerine ve güçlenmelerine destek olacak yaşam boyu kullanabilecekleri beceriler kazanmalarını amaçlıyor. Programın içerikleri Suna’nın Kızları Çözüm ve Destek topluluklarında yer alan TEGV, Pera Müzesi, BoMoVu, Şehir Dedektifi, AÇEV ve Öğretmen Ağı’nın destekleriyle geliştirilerek uygulandı.
İlk bir haftası Şanlıurfa’da ardından iki haftası İstanbul’da gerçekleştirilen programda ilham veren buluşmalar, kültürel geziler, tasarım odaklı düşünme ve esenlik atölyeleri gibi destekleyici ve güçlendirici aktiviteler yer aldı. Şanlıurfa ve İstanbul etaplarının ardından, mentörlük ve okula devam, kooperatifleşme ve iş hayatına geçiş programları ile Suna’nın Kızları kız çocukların gelişimini izlemeye ve desteklemeye devam ediyor. 2024 yılında da aynı şekilde programın devam ettirilmesi planlanıyor.
Şanlıurfa Pilot Mahalleler
Suna’nın Kızları, kız çocukların gelişim ihtiyaçlarını karşılayan eğitim imkânlarına erişmeleri ve bu süreci en çok kazanımla tamamlamalarını sağlayacak bir ekosistem oluşturmak amacıyla Şanlıurfa’yı pilot bölge olarak ilan etti. Mahalle temelli programlar kapsamında Şanlıurfa’nın 5 mahallesinde toplam 62 bin 450 kişiye erişim sağlayacak alan açılması, okul ve çocuk temelli programlar kapsamında ise yine 5 mahallede toplam bin çocuğa erişilmesi hedefleniyor. Okul temelli programlar kapsamında ise yine 5 mahallede 30 öğretmenin eğitici olarak yetiştirilmesi ve toplam 300 öğretmenin çocuk koruma alanındaki riskleri zamanında belirleme ve müdahale etme kapasitesinin geliştirilmesi amaçlanıyor.
Suna’nın Kızları 2024 yılında Şanlıurfa’da çocuk ve hane temelli programlar üzerine de çalışmaya başlayacak.
