Göbeklitepe’yi anlattığım kitabımdan bir bölümü paylaşayım istedim. Tarih öyle güzel ve derin bir konu ki, yazarken inanılmaz keyif alıyorum. Hadi aklınızı biraz karıştırayım!
İlk insanlarla ilgili, dinler ayrı şeyler anlatır, bilim ayrı konulardan bahseder, mitoloji farklı şeyler anlatır. Henüz tüm verilere ulaşamadığı için insanlık, ilk insanlar konusunda da net ve doğru bir bilgi yoktur.
Homo, Latince insan demektir ve modern insanla yakın akrabalarını içeren insansı türlere verilen addır. Türün tüm üyeleri insan olarak anılır. İnsanımsılara ait en eski kalıntılar 2.3 milyon yıl öncesine tarihlenen Homo Habilis’tir.
Homo Sapiensler dışındaki yaşayan son tür olan Homo Neandertaller yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülmektedir.
Homo Floresiensis türünün ise 50.000 yıl öncesine kadar yaşadığı sanılmaktadır.
Homo, Paranthropus cinsi ile Australopithecus Africanus cinsi kardeştir ve şempanzelerden ayrılmıştır.
Homo Erectus yaklaşık 2 milyon yıl önce ortaya çıkmış ve çeşitli göçlerle Afrika ve Avrasya’ya yayılmıştır. Bu ilk insan türü avcı-toplayıcıdır ve ateşi kontrol edebilen türdür. Bir milyon yıldan fazla varlığını sürdürmüş ve yaklaşık 500.000 yıl öncesine kadar kademeli olarak yeni türlere ayrışmıştır.
Anatomik olarak modern insanlar kabul edilen Homo Sapiensler, 300.000 ila 200.000 yıl önce Afrika’da, Homo Neanderthaller ise aynı dönemde Avrupa ve Batı Asya’da ortaya çıkmıştır.
Homo Sapiensler, 250.000 yıl önce Afrika’dan diğer kıtalara dağılmıştır ve gittikleri yerlerdeki diğer insan türleriyle melezleşmiştir.
Bilim ve arkeolojik kazılar insanın gelişimini bu şekilde açıklar.
Sümer tabletlerine ve mitolojiye göre ise Enki, insanların yaratılmasında aktif bir rol oynamıştır. Sümer mitolojisindeki Atrahasis Destanı ve Enuma Elish gibi metinlerde Enki’nin yaptıkları anlatılır.
Tanrıların yorulmalarını hafifletmek için, insanları işçi olarak yarattığı hikâyeler eşliğinde tasvir edilir. İnsanlar, ilk başta tanrılara hizmet etmek üzere tasarlanmıştır. Enki ve tanrıça Ninhursag veya diğer bilinen adıyla Ninmah, insanların dünya yüzeyinde bulunan çamurun tanrısal kanıyla birleşmesinden meydana getirmişlerdir.
Bilimi temsil eden Enki, insanları yalnızca fiziksel varlıklar olarak planlamamış düşünme ve öğrenme yeteneği de kazandırmıştır.
Sümerler’in Ziusudra efsanesinde ve Babil’in Atrahasis Destanında, tanrılar insanların çıkardığı gürültüden rahatsız olur. Baş tanrı olan Enlil, insanları yok etmek için büyük bir tufan başlatmaya karar verir. İnsanların gelişmesine büyük emek veren Enki, bu karara karşı çıkar ve bir insan olan Ziusudra’ya Babil mitolojisindeki adı Utnapiştim, İbrahimi dinlerdeki karşılığı Nuh olan kişiye tufanı haber verir. Ona bir gemi yapması ve ailesini, hayvanları ve bitkileri bu gemiyle kurtarmasını söyler. Bu sayede kurtulan insanlık dünya üzerinde varlığını sürdürebilir.
Enki, Sümerlere göre kültürel aktarımları sağlayan ve medeniyetin temellerini atarak bu bilgileri insanlara öğreten kişidir.
Enki’nin Me tabletleri (kutsal ilahi kurallar kitabı), insanlara medeniyeti öğretmiştir. Bu tabletlerde, sanat, tarım, tıp, müzik, yazı, adalet gibi kavramlara ait kurallar anlatılmıştır. Enki, bu tabletleri şehir-devletlere dağıtarak Sümer kültürünün gelişmesini sağlamıştır. Sümer mitolojisine göre, Me tabletleri, sadece tanrılar tarafından sahip olunan ve insanlığa yol gösteren güç ve bilgelik kaynaklarıdır.
Tanrısal ilkelerin yer aldığı “Me” tabletleri dinsel metinler olarak da kullanılmıştır. Tabletlerde “Annunaki” adı verilen 50 tanrının görevleri ve dünya ile ilgili planları anlatılmıştır.
Me tabletlerinde geçen tanrıların ilkeleri ve kurallarının bazıları günümüzdeki dinlerde ve ülkelerin yönetim şekillerinde, adalet yapılanmasında etkili olmuştur.
Yukarda anlattığım bilimin tespit ettiği insan türlerinin gelişimi ya Enki’nin katkısıyla olduysa?
Bunlar çok derin konulardır ve özellikle bilinçli olarak görmezden gelinir. Sümer tabletleri günümüzde doğru zannettiğimiz tarihi, dinlerin temelini ve insanlığın geçmişini sarsabilecek kadar bilgiyi saklar.
Ve tarihin Sümerlerle başladığı teorisi Göbeklitepe’nin kazılmasıyla sarsılmıştır. Bilimi, medeniyeti, tarımı, yazıyı Sümerlere öğreten Enki midir ve Göbeklitepe’de yaşayanlar kimlerdir?
