Tatlandırıcılar, günümüzde yaygın olarak kullanılan gıda katkı maddeleridir. Şeker yerine kullanılan tatlandırıcılar, düşük kalorili veya kalorisiz oldukları için kilo kontrolü ve diyabet gibi sağlık sorunları olan kişiler için çekici bir alternatif olarak görülmektedir. Şekerin yerini alarak, daha az kalori almanıza yardımcı olabilirler. Aynı zamanda tatlandırıcılar, şeker içermediği için diş sağlığı üzerinde olumsuz etkileri de yoktur. Şekerli yiyeceklerin ve içeceklerin aksine, diş çürümesine yol açmazlar.
Tatlandırıcılar doğal ve yapay tatlandırıcılar olarak iki ana gruba ayrılır. Doğal tatlandırıcılar, genellikle bitkilerden elde edilir veya şeker alkolü gibi doğal tat veren bileşikleri kapsar. Bunlara örnek olarak Stevia, Monk meyvası özü ve şeker alkolleri verilebilir.
Stevia, , Güney Amerika kökenli bir bitkiden elde edilen doğal bir tatlandırıcıdır ve Stevia bitkisinin yapraklarından elde edilir. Bitkinin yaprakları, glikozitler adı verilen doğal tat verici bileşikler içerir. Diyet içeceklerde, meyve sularında ve diğer gıda ürünlerinde kullanılır. Stevia’nın tatlılık seviyesi şekerden yaklaşık 200-300 kat daha fazladır ancak kalorisi yoktur ve kan şekerini etkilemez. Monk meyvesi özü, bir diğer doğal tatlandırıcıdır. Şekerden 150-200 kat daha tatlıdır ancak kalorisi yoktur. Bu nedenle, düşük kalorili veya kalorisiz ürünlerde kullanılır. Şeker alkolleri ise karbonhidratların kimyasal yapısındaki değişikliklerle elde edilen bir tür tatlandırıcıdır. Şeker alkolleri, molekül yapılarına özgü özellikleri nedeniyle, geleneksel şekerlerden farklıdır. Bu bileşikler, genellikle tatlı bir tadı olan ancak glikoz veya fruktoz gibi doğal şekerler gibi yüksek kalori içermeyen maddelerdir. Örnekler arasında eritritol, ksilitol, sorbitol ve maltitol gibi şeker alkolleri bulunmaktadır. Bu tatlandırıcılar genellikle düşük kalorili gıdalarda ve içeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılırlar.
Yapay tatlandırıcılar ise genellikle laboratuar ortamında sentezlenen kimyasal bileşiklerdir. Aspartam, sakarin, sukraloz gibi yapay tatlandırıcılar sıkça kullanılan örneklerdir. Sakarin şekerden yaklaşık 300-400 kat daha tatlıdır ve düşük kalorili veya kalorisiz gıda ve içeceklerde kullanılır. Aspartam çok yaygın olarak kullanılır.
Diyet içecekler, sakızlar, hazır tatlandırılmış içecekler ve diğer düşük kalorili veya kalorisiz ürünlerde bulunabilir. Şekerden yaklaşık 200 kat daha tatlı olan aspartam, çok düşük bir kalori içeriğine sahiptir. Aspartam, sıcaklığa karşı oldukça hassas bir yapay tatlandırıcıdır. Yüksek sıcaklıklar aspartamın yapısını bozabilir ve tatlandırıcı özelliğini kaybetmesine neden olabilir. Bu nedenle, aspartam içeren gıda veya içeceklerin yüksek sıcaklıklara maruz bırakılmaması önerilir.
Özellikle uzun süreli kaynatma veya pişirme işlemlerinde aspartamın tatlandırma etkisi azalabilir veya kaybolabilir. Sükraloz şekerden elde edilen bir yapay tatlandırıcıdır. Şekerden 600-1000 kat daha tatlıdır ve genellikle diyet içecekler, protein barları, atıştırmalıklar ve diğer gıda ürünlerinde kullanılır. Sükraloz, genellikle yüksek sıcaklıklara dayanıklı bir tatlandırıcı olarak kabul edilir. Sıcaklığa karşı kararlılığı nedeniyle, genellikle pişirme ve pişirme işlemlerinde kullanılan bir tatlandırıcıdır. Yüksek sıcaklıkta bile bozulma veya tadında değişiklik meydana gelmez. Bu nedenle, sükraloz genellikle fırınlama, kaynatma veya diğer yüksek sıcaklık işlemleri için uygun bir seçenek olarak kabul edilir.
Tatlandırıcılar, sağlıklı bir yaşam tarzı için şeker alımını azaltmanın bir yolu olabilirler. Ancak, aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır. Bazı tatlandırıcılar alerjik reaksiyonlara veya hassasiyetlere neden olabilir. Eğer böyle bir durum varsa, hangi tatlandırıcının uygun olduğunu sağlık uzmanınıza danışarak belirlemeniz uygun olacaktır.
Sağlıkla kalınız…
ebruzavalsiz@hotmail.com
