İlaçlar, hastalıkları tedavi etmek, semptomları hafifletmek veya önleyici tedbirler almak için kullanılan tıbbi ürünlerdir. Ancak, bu ilaçların vücut üzerindeki etkileri sadece dozuna ve kullanım talimatlarına değil, aynı zamanda tüketilen besinlerle olan etkileşimlerine de bağlıdır. İlaç-besin etkileşimleri, ilaçların emilimi, dağılımı, metabolizması ve vücuttan atılımını etkileyerek beklenmedik sonuçlar doğurabilir. . İlaç kullanımı sırasında beslenme alışkanlıklarının dikkatlice düzenlenmesi önemlidir.
İlaçların bağırsaktan emilimi, ilaç etkinliği açısından kritik bir aşamadır. Besinlerin türü, ilaçların emilim hızını ve miktarını değiştirebilir. Kalsiyum içeren besinler, tetrasiklin ve florokinolon grubu antibiyotiklerin bağırsaktan emilimini azaltarak ilaç etkinliğini düşürür. Bu durum, ilacın tedavi edici etkisinin zayıflamasına yol açabilir. Yağda çözünen vitaminler ve bazı ilaçlar, yağlı bir öğünle birlikte alındığında daha iyi emilir. Ancak bu durum, ilacın beklenenden fazla emilmesine neden olabilir ve yan etkiler ortaya çıkabilir.
İlaçların karaciğerde metabolize edilmesi, vücut için toksik olmayan bir forma dönüştürülmeleri açısından önemlidir. Fakat bazı besinler, karaciğerdeki enzimlerin çalışmasını etkileyerek ilaçların metabolizma hızını değiştirebilir. Bazı besinler, ilaçların etkisini artırabilir veya azaltabilir.
Kan sulandırıcı bir ilaç olan Warfarin, K vitamini içeren besinlerle etkileşime girebilir. Ispanak, brokoli, lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler, avokado ve bitkisel yağlar K vitamini açısından zengindir. Bu tür besinlerin aşırı tüketimi, ilacın etkisini azaltarak pıhtılaşma riskini artırabilir. Ayrıca greyfurt ve kızılcık suyu gibi meyveler warfarin ile etkileşip kanama riskini yükseltebilir. K vitamini alımında denge sağlanmalı ve beslenme değişiklikleri için doktora danışılmalı ve düzenli kan pıhtılaşma testleri yapılmalıdır. Greyfurt, içerdiği furanokumarinler nedeniyle bazı ilaçlarla etkileşime girerek yan etkilere veya ilaç etkinliğinde değişikliklere yol açabilir. Bu etkileşimler, ilaçların kan seviyesini artırarak toksisiteye veya yan etkilere neden olabilir. Kolesterol ilaçları (statinler), tansiyon ilaçları, bağışıklık baskılayıcılar ve Diazepam, Lorazepam gibi benzodiazepinler greyfurt ile birlikte tüketilmemelidir. Doktor tavsiyesi olmadan ilaç kullanımı sırasında greyfurt veya greyfurt suyu tüketmekten kaçınılmalıdır.
Fenitoin, fenobarbital ve valproik asit gibi antikonvülzanlar ise K ve D vitamini içeren besinlerle etkileşime girebilir, bu vitaminlerin düzeyi ilacın etkinliğini etkileyebilir. Demir preparatları, kalsiyumca zengin besinlerle birlikte alınmamalıdır. Kalsiyum, demirin emilimini engelleyebilir. Demir preparatları kullanırken kalsiyum içeren besinler arasında en az 2 saatlik bir süre olmalıdır. Spironolakton gibi diüretikler, potasyumca zengin besinlerle birlikte alınmamalıdır. Potasyum, bu ilaçların etkilerini artırarak aşırı potasyum birikimine yol açabilir. Digitoksin gibi kardiyak glikozitler, meyan kökü ile birlikte kullanılmamalıdır. Meyan kökü, kardiyak glikozitlerin etkinliğini olumsuz yönde etkileyebilir. Kortizonlu ilaçlar, şeker, tuz ve süt gibi besinlerle birlikte tüketilmemelidir. Bu besinler, kortizonlu ilaçların yan etkilerini artırabilir ve tedavi sürecinin verimliliğini azaltabilir. Laksatifler, süt ile birlikte tüketilmemelidir. Süt, laksatiflerin etkinliğini etkileyebilir ve tedavi sürecinin verimli olmasını engelleyebilir. Soya fasulyesi, şalgam ve lahana gibi besinler, tiroid hormonu içeren ilaçların aktivitelerini inhibe edebilir. Bu nedenle, bu gıdalar ile tiroid ilaçları arasında bir zaman farkı bırakılmalıdır. C vitamini ilaçları, süt ile aynı anda kullanılmamalıdır. Süt, C vitamini emilimini engelleyebilir ve etkisini azaltabilir. C vitamini ilaçları ile süt arasında en az 2 saatlik bir süre olmalıdır. Antienflamatuar ilaçlar arasında yer alan sülfasalazin grubu ilaçlar, folik asitçe zengin besinler ile birlikte kullanılmamalıdır, folik asit, ilacın etkinliğini azaltabilir. Antifungal ilaçlar arasında yer alan triflucan türevi ilaçlar, süt ve yoğurt gibi besinlerle birlikte alındığında etkinliklerinde azalma olabilir. Bu ilaçlar ile bu gıdaların birlikte kullanımı önerilmez . Alüminyum içeren antiasitler, portakal suyu ile aynı anda kullanılmamalıdır. Asidik gıdalar, ilacın etkisini değiştirebilir ve en az 2 saat arayla alınması gerekir. ACE inhibitörleri de potasyumca zengin besinlerle birlikte kullanılmamalıdır. Bu besinler, potasyum düzeylerini artırarak ilaçların yan etkilerini tetikleyebilir.
Oral yolla kullanılan penisilinler ile eritromisin, asitli besinlerle birlikte kullanılmamalıdır. Asidik besinler bu antibiyotiklerin etkinliğini azaltabilir. Siprofloksasin grubu antibiyotikler, kalsiyumca zengin besinlerle aynı anda kullanılmamalıdır, kalsiyum, ilacın emilimini engelleyebilir. En az 2 saat arayla alınması gerekmektedir. Tetrasiklin grubu antibiyotikler ise kalsiyum ve demirce zengin besinlerle aynı anda kullanılmamalıdır, bu besinler de antibiyotiklerin emilimini etkileyebilir. Moklobemid grubu antidepresanlar, tiramince zengin besinlerle (çikolata, işlenmiş et, fermente soya ürünleri )birlikte kullanılmamalıdır. Tiramin, bu ilaçlarla etkileşime girerek ciddi yan etkilere yol açabilir.
İlaçların etkili olabilmesi ve yan etkilerden kaçınılabilmesi için ilaçlar ile besinler arasındaki etkileşimlere dikkat edilmesi gerekmektedir. İlaç ve besin etkileşim tavsiyeleri kişiye özeldir. İlaç kullanımı sırasında Doktor ve Eczacınızın önerilerine uymak, tedavi sürecinizi daha güvenli ve verimli hale getirecektir.
Sağlıkla kalınız…
ebruzavalsiz@hotmail.com
.
