Soy bağının kurulması, doğru olarak tespiti ve tescili kamu düzeni açısından önemli konulardandır. Kanun koyucu ailenin ve özellikle de çocuğun korunması için bu konuya ilişkin davalara ayrı bir önem vermiş ve bu konuyu ayrıntılı olarak düzenlemiştir.
Anne ile soy bağı doğum ve evlat edinme ile kurulabilirken, baba ile soy bağı ise ana ile evlilik, tanıma, babalık hükmü ve evlat edinmeyle kurulabilmektedir. Dolayısıyla baba açısından bu durumun ayrı bir önemi vardır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için soru cevap şeklinde bazı temel bilgileri bu yazımda sizlerle paylaşacağım.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASI NEDİR?
Soybağı çocuğun soyadının, vatandaşlığının ve aile kütüklerinde yazılacağı yerin belirlenmesinde esas alınır. Medeni Kanun madde 285’e göre evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. Şayet kocanın gaipliği yani kendisinden uzun süre haber alınamama ya da ölüm tehlikesi içerisinde kaybolma durumu söz konusu ise bu üç yüz günlük süre ölüm tehlikesi durumundan ya da kendisinden son haber alınma tarihi ile başlar. Böyle bir durumda babalık karinesi söz konusu olur. Babalık karinesinin çürütülmesine ve ortadan kaldırılmasına ilişkin davaya “soybağının reddi davası ” ya da diğer adıyla nesebin reddi davası denir.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASI İLE BABALIK DAVASI AYNI DAVA MIDIR?
Aynı dava değildir. Babalık davasında babanın çocuğun babası olduğu ispatlanmaya çalışılırken soybağının reddi davasında babanın çocuğun babası olmadığı ispatlanmaya çalışılmaktadır.
BU DAVAYI KİMLER AÇABİLİR?
Soybağının reddi davasında baba, çocuk, henüz ergin olmayan çocuk varsa o çocuğa atanan kayyım, dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi davacı olabilmektedir.
Annenin soybağının reddi davasını açma hakkı bulunmamaktadır.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASI KİME KARŞI AÇILIR?
Kocanın açtığı davada davalı ana ve çocuktur.
Çocuğun açtığı davada davalı, ana ve kocadır.
Diğer ilgililer olarak kanunda yer alan kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişilerin açtığı davada davalı ana ve çocuktur.
Bu davalarda davalı olarak kanunda gösterilen kişilerin hepsine birden dava açılması gerekir. Hukukta mecburi dava arkadaşı olarak belirtilen bu kişilerden sadece birine dava açılamaz. Yani babanın açacağı davada ana ve çocuğun davalı olarak bu davada yer alması gerekiyorsa sadece anaya ya da sadece çocuğa dava açılamaz. Böyle bir durumda davada ana ve çocuk birlikte davalı olarak gösterilmemişse dava reddedilir.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Görevli mahkeme aile mahkemesidir.
Yetkili mahkeme ise ;
- Davacı veya davalı taraflardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesi “soybağının düzeltilmesi davasını” görmeye yetkilidir.
- Çocuğun doğduğu yerleşim yeri mahkemesi de soybağının reddi davasına bakmaya yetkilidir.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASINDA DAVA AÇMA SÜRESİ NEDİR?
Soybağının reddi davasında hak düşürücü süre bulunmaktadır.
Koca, davayı, doğumu ve baba olmadığını veya ananın gebe kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl içinde açmak zorundadır.
Çocuk, ergin olduğu tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde dava açmak zorundadır.
Gecikme haklı bir sebebe dayanıyorsa, bir yıllık süre bu sebebin ortadan kalktığı tarihte işlemeye başlar.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASINDA DNA TESTİ YAPILIR MI?
Hakim, DNA testinin yapılması için inandırıcı deliller sunulduğunda bu konuda DNA testi yapılması yönünde karar verecektir. Şayet davalı taraf DNA testinin yapılması için rıza göstermezse hakim duruma göre davalı aleyhine karar verebilir.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASININ SONUÇLARI NELERDİR?
Şayet açılan dava mahkeme tarafından kabul edilirse çocuk ile nüfus kaydında baba olarak gözüken kişi arasındaki soybağı ortadan kalkar. Ana ile çocuk arasındaki bağ ise bu durumdan etkilenmeyecektir. Kararın ardından kocanın çocuğa yönelik medeni kanun sebebiyle ortaya çıkan bakım, nafaka gibi yükümlülükleri ortadan kalkacağı gibi, o güne kadar yaptığı masrafları ana ve çocuğun gerçek babasından talep edebilecektir.
Bu tür davalar uzmanlık gerektiren konular olduğu için davada hukuki destek olarak bir avukatın davayı takibi önemlidir.
