1978 Maraş katliamında resmi rakamlara göre 111 kişi öldü. Binlerce sayfalık resmi belge üzerinde yapılan incelemeye göre, 111 kişiden 42’si ya komşusu tarafından ya da komşusunun da içinde bulunduğu, yönlendirdiği grup tarafından öldürüldü. 42 kişiden 31’i erkek, 11’i kadın. Bu rakamlara faili meçhuller ve kimliği belirlenemeyen cesetler dahil değil. Birçok Sünni komşu da Alevi komşusunu korumak için direndi.
12 Eylül darbesinde kapatılan Türkiye Birlik Partisi Genel Başkan Yardımcısı Hulusi Konak’ın Maraş katliamının 44. yılında kaleme aldığı Komşum Beni Neden Öldürdü? / 1978 Maraş Katliamının Öyküsüisimli kitapta, resmi belgelerden alınan acı hikayelerden bazıları şöyle:
“İŞTE BU EV ALEVİ EVİ”
Yörükselim Mahallesi’nde ilerleyen saldırganlar, M.K.’nın evinin önüne geldiğinde, balkonda duran M.K. kalabalığa “İşte bu ev Alevi evi” diyerek komşusu Ümmühan Duman’a ait evi gösterdi. Saldırganların evi yakmak için gazyağına ihtiyaç duyması üzerine M.K., “Ben size getiririm” dedi. Kapıyı kırarak içeri giren saldırganlar ateş etmeye başladı. Baba Mahmut Duman, anne Ümmühan Duman ağır yaralanırken çocukları Mehmet Duman hayatını kaybetti.
YAŞLI KOMŞUSUNUN GÖZÜNÜ TORNAVİDAYLA OYDU
C.Y., Namık Kemal Mahallesi olayları sırasında cebinden çıkardığı tornavida ile bir gözü kör olan yaşlı komşusu Cennet Çimen’in sağlam olan gözünü vahşice çıkardı. Cennet Çimen “Beni kurtarın” diye feryat etti ama duyan olmadı. C.Y. daha sonra silahıyla ateş ederek Çimen’i öldürdü. Çimen’in cesedi yakındaki hela çukurunda üzerine at arabası yıkılmış şekilde bulundu. Cennet Çimen cinayeti, Maraş katliamının unutulmayan korkunç olayları arasındaki yerini aldı.
“İKİ SAATE KADAR ÖLECEKSİNİZ”
Mahalle bakkalı C.K., gece Ö.A.’nın evinde yapılan toplantıya katıldı. Cumartesi sabahı ekmek almaya gelen alt kat komşusu Süleyman Metin’e, “Ekmeği ne yapacaksınız? Nasıl olsa iki saate kadar öleceksiniz!” dedi. Bakkal C.K., iki saat sonra başlayan saldırıya silahıyla katıldı. Süleyman Metin gerçekten öldürüldü. Korkunç olaylar sırasında Süleyman Metin’in eşi Gülnaz Metin, komşusu C.K.’dan yardım istedi ama C.K. yardım etmek yerine gülüyordu. Bakkal dükkânının karşısındaki oduncudan saldırganlara odun dağıtıyor, kendi evinin damındaki kiracısı A.Ç.’ye gaz yağı veriyordu.
ALLAH’INI SEVEN ALEVİLERİ ÖLDÜRSÜN
Nergiz Ailesi’nin evine saldıran grubun başında G.A., isimli kadın komşu bulunuyordu. Alevi evlerini göstererek “Allah’ını seven Alevileri öldürsün” diye bağırıyordu. Bir başka komşu A.G. de saldırgan grupla birlikte elinde baltayla Yusuflar Mahallesi’ndeki 15 yıllık komşusu Nergiz Ailesi’nin evine saldırdı. Grubu tahrik eden A.D. eve girerek İsmail Nergiz’in başına et tahrası ile vurarak ağır şekilde yaraladı. Dini sualler sorduğu, ağır şekilde yaralı olmasından ötürü cevap veremeyen İsmail Nergiz’i sürükleyerek sokaklarda gezdirdikten sonra tekrar eve getirdi. Tekrar balta ile başına vurdular. Babasının üzerine atılan Zeynep Nergiz de saldırganlardan birisinin tüfekle ateş etmesi sonucu öldürüldü.
Komşu kadın G.A., Fatma Şengül ile Ali Akıncı’nın evini de gösterdi. Onlar da katledildi.
“KIZILBAŞIN KANINI EVİME AKITMAYIN”
Alevi İbrahim Usta, B.T.’nin evinde kiracıydı. Ev sahibi B.T., “Kızılbaşın kanını evime akıtmayın” diyerek kiracısını M.G. ile birlikte saldırgan gruba teslim etti. Gruptakilerin ateş etmesi sonucu İbrahim Usta’nın öldüğü, otopsi raporuna göre sol kulak arkasından giren merminin kafatasını parçalayarak çıktığı, beyin harabiyeti sonucu ölümün meydana geldiği anlaşıldı.
“MARAŞ’TA BUNLARIN EVİNİ YAKMIŞTIK, ÖLDÜRELİM”
H.K., Önsen Köyü’nden uzaklaşan dört kişiyi göstererek “Bunları Maraş’tan tanıyorum, komşumuz olurlar, Maraş’ta bunların evini yakmıştık, öldürelim” dedi. Mehmet Ali Balta, Ali Sağlam ve Mehmet Sağlam kovalanarak yakalanıp diğer sanıklar tarafından öldürüldü.
OTOMOBİLLE SİLAH, DİNAMİT, GAZYAĞI TAŞIDI
Nakliyecilik yapan A.Ç., Ö.A.’nın evinde yapılan toplantıya katıldı. Bu toplantıda alınan karar gereği otomobille silah, dinamit, gazyağı taşıdı. Getirdiği bu maddeleri evine sakladı. Saldırganlara dinamit ve silah dağıttı. Olaylar başladığında yanında bulunan bir kişi ile uzun menzilli tüfekle kendi evinden komşusu Musa Suna’nın evine ateş etmeye başladı. Musa Suna’nın gelini Esma ve kızı Fidan yatak odasında açılan ateş sonucu öldüler.
KAPISINI KIRARAK GİRDİ VE ÖLDÜRDÜ
Namıkkemal Mahallesi Karpuz Sokak’ta meydana gelen saldırılar sırasında asilerin önünde elinde av tüfeği ile yer alan S.D., kapılarını kırarak girdikleri komşusu Uzunpınar’lara ait evin içinde, Abidin Uzunpınar’ı öldürdü, Hatice Uzunpınar’la Abbas Uzunpınar’ı yaraladı.
KOMŞULARINI ÖLDÜRÜP ALEVİ EVLERİNİ YAKTILAR
M.K., Namık Kemal Mahallesi’nde yapılan saldırı sırasında, en yakın komşuları Kalender Toklu, Cennet Çimen ve Hüseyin Toklu’yu öldürenler ve Alevi evlerini yakanlar arasında yer aldı.
“GÜN BUGÜNDÜR, KOMÜNİSTLERE, KAFİRLERE ÖLÜM”
Komşu M.D., elinde av tüfeği ve fişekleriyle şehrin çeşitli kesimlerinden Yörükselim’e gelen saldırgan topluluğu sürekli “Yetişin ey ümmeti Müslümin, gün bugündür, Komünistlere, kafirlere ölüm, Müslümanlar durmayın” sözleriyle tahrik ve teşvik ediyordu. Kamil Ün’ün evine saldırarak Kamil Ün, Gülşen Ün, Zekeriye Ün ve Yusuf Lakap’ı evden dışarıya çıkararak önce sopa ile dövüp, sonra silahla ateş edip öldüren grup arasında yer aldı.
ALEVİ KOMŞULARININ EVLERİNİ TEK TEK GÖSTERDİ
Çınarlı Camii istikametinden “Maraş ovası Müslüman yuvası, Aleviler, Komünistler Moskova’ya” diye bağırarak sokaktan geçmekte olan grubu durduran komşu kadın N.T., saldırganlara mahalledeki Alevi komşularının evlerini tek tek gösterdi. Bu evler yakılıp, tahrip edildi, evlerde bulunanlara ateş edildi, bazıları öldürüldü…
KAHRAMAN KOMŞULAR
Alevi komşularının katledilmesine göz yummayan, kendini siper eden, Alevileri evinde saklayarak canlarını kurtaran Sünni komşuların kahramanlıkları resmi tutanaklarda yer aldı. Ne yazık ki birçok Alevi, Sünni komşusunun saldırganlara direnmesine rağmen öldürüldü.
ÜNVER AİLESİ KATLİAMI
Saldırganlar evi basınca Ünver Ailesi’nin fertleri duvardan atlayarak komşuları Osman Küçükbeşen’in evine sığındı. O sırada saldırganlar evlerini ateşe verdi. Evin en yaşlısı yaşlısı Zühre Yıdırım duvardan atlayamadığı için kocası Abdurrahman (Abdulvahap) Yıldırım, kazma ile bahçe duvarını yıkarak Zühre Yıldırım’ı sığındıkları eve götürdü.
Bu defa saldırganlar sığındıkları eve gelerek saklandıkları odanın kapısına ateş ettiler ve kapıyı kırarak içeri girdiler. Saldırganlar Ünver Ailesi’nin erkeklerini dışarı çıkardılar. Malik Ünver’i yolun ortasında öldürdüler.
Malik Ünver’in götürülüşü sırasında Ünver Ailesi’nden Mustafa Ünver, Mehmet Ünver, karısı Döndü Ünver ve çocukları karşı tarafta bulunan komşu Nebahat Albez’in evine sığındılar. Saldırganlar bu defa Mehmet Ünver ve karısı Döndü Ünver’i de bulundukları evden çıkararak Malik Ünver’in cesedinin bulunduğu üç yol ağzına getirdiler. Orada “İkimizi bir öldürün” diye bağırarak birbirine sarılmış olan karı-kocayı da öldürdüler.
“BENİ KURTAR BEKİR AMCA”
Akşama doğru ellerinde sopa, gaz bidonları, av tüfekleri olan 500-600 kişilik bir grup “Alevilerin, Komünistlerin evi burası, vurun öldürün” diye bağırarak, Dumlupınar Mahallesi’ndeki Balta Ailesi’nin evine doğru yürüyordu.
Saldırganların geldiğini gören Şerif Balta, babası M. Ali Balta, dayısı Ali Sağlam ve dayısının oğlu Mehmet Sağlam evlerinden tarlalara kaçtılar. Saldırganların Balta Ailesi’nin evine saldırmalarına engel olmak isteyen bir vatandaş “Senin kanında bozukluk var, burada Aleviler oturuyormuş onları göster” denilerek dövüldü.
Balta Ailesi’nin evini yakan saldırganlar yakaladıkları Elif Balta’yı önlerine katarak döve döve götürdüler. Bir ara saldırganların elinden kaçan Elif, komşusu Bekir Harman’ın evine sığınarak “Beni kurtar Bekir amca” diye yalvardı. Bunun üzerine Bekir Harman Elif’i kendi evinden bir başka eve geçirdi. Saldırganlar civardaki evlere girerek ellerinden kaçırdıkları Elif’i bulup öldürdüler.
NAMAZ KILDIRIP KELİME-İ ŞEHADET GETİRTTİRDİLER
Saldırganların evlerini ateşe vermesi üzerine Kaya Ailesi, ev sahibi Mahmut Temiz’in evine sığındı. Kaya Ailesi, saldırganlar gidince tekrar evlerine geçti. Ancak saldırganlar geri dönerek namaz kıldırıp Kelime-i Şehadet getirttirdiler. Saldırganların elinden yine komşularının yardımıyla kurtuldular.
KOMŞUMUZA SIĞINDIK, ASKERLERE TESLİM OLDUK
İsmail Kalındudak, pazar günü silahlar atılmaya başlayınca kayınbiraderi Remzi Altunay ile kiracıları Ali Kozanoğlu’nun aileleriyle birlikte komşusu Durmuş Kara’nın evine sığındılar. Daha sonra öğretmen Mustafa Yıldız da Durmuş Kara’nın evine sığındı. Kapıya gelen saldırganlar Renault marka arabasını yaktılar. Geceyi Karalar’ın evinde geçirdikten sonra, pazartesi günü askerlere teslim oldular.
